Zit er alcohol in jouw gefermenteerde kefir of kombucha? Ontdek de feiten!

Blog: November 2025

Fermentatie is een gezinssport die de laatste jaren steeds populairder is geworden, met kefir en kombucha als twee van de meest geliefde drankjes.

Maar terwijl je geniet van deze bruisende, probiotische dranken, vraag je je misschien af: zit er alcohol in jouw gefermenteerde kefir of kombucha?
Dit mysterie heeft veel vrienden en kennissen van deze drankjes in verwarring gebracht.

In dit artikel duiken we dieper in de wereld van fermentatie en onthullen we de feiten over het alcoholgehalte in kefir en kombucha.
Ontdek hoe het fermentatieproces werkt en welke factoren invloed hebben op de alcoholproductie. Ben jij klaar om jouw kennis over deze populaire dranken te vergroten? Lees verder en kom erachter wat er werkelijk in jouw drankje zit!

Drie populaire probiotische drankjes. Maar hoet zit het met de alcohol?

Wat is gefermenteerde kefir en kombucha?

Kefir
Kefir en kombucha zijn twee van de meest populaire gefermenteerde dranken die tegenwoordig beschikbaar zijn.
Melkkefir is een gefermenteerde melkdrank die zijn oorsprong vindt in de Kaukasus-regio. Het wordt gemaakt door melk te combineren met een symbiotische cultuur van bacteriën en gisten, bekend als melkkefirkorrels. Deze korrels breken de melksuikers af en zetten ze om in melkzuur, koolzuur en een kleine hoeveelheid alcohol.
Het resultaat is een licht bruisende, zure drank die rijk is aan probiotica.

Kombucha
Kombucha daarentegen is een gefermenteerde thee die zijn oorsprong vindt in Oost-Azië (wordt verondersteld, geen bewijs).
Het wordt gemaakt door suiker in thee op te lossen en vervolgens een symbiotische cultuur van bacteriën en gisten (SCOBY) toe te voegen. Dat is een platte slijmerige schijf die er uitziet als een zwam.

Tijdens het fermentatieproces breken de gisten de suiker af en produceren ze alcohol en koolzuur, terwijl de bacteriën de alcohol omzetten in azijnzuur en andere zuren. Hierdoor ontstaat een verfrissende, licht zure en bruisende drank die eveneens rijk is aan probiotica.

Kefir en kombucha

Beide dranken hebben een lange geschiedenis van consumptie en worden geprezen om hun gezondheidsvoordelen.
Ze zijn bekend om hun probiotische eigenschappen, die bijdragen aan een gezonde darmflora, en hun vermogen om het immuunsysteem te ondersteunen.

Ondanks hun overeenkomsten zijn er ook aanzienlijke verschillen tussen de twee, met name in hun ingrediënten, smaken en fermentatieprocessen.

Maar hoe zit het met het alcoholgehalte in deze dranken? Om dit te begrijpen, moeten we dieper ingaan op het fermentatieproces zelf.

Het fermentatieproces: hoe ontstaat alcohol?

Fermentatie is een natuurlijk proces waarbij micro-organismen zoals bacteriën en gisten, suikers omzetten in andere verbindingen, zoals zuren, gassen en/of alcohol. Dit proces vindt plaats in een zuurstofarme omgeving (aenerob) en wordt al duizenden jaren gebruikt om voedsel en dranken te conserveren.
Bij de productie van kefir en kombucha spelen zowel bacteriën als gisten een cruciale rol in het fermentatieproces.

Fermentatie melkkefir

In het geval van melkkefir beginnen de gisten in de kefirkorrels de melksuikers, voornamelijk lactose, af te breken.
Hierbij ontstaat melkzuur, dat de karakteristieke zure smaak geeft, evenals koolzuur en een kleine hoeveelheid alcohol.

De bacteriën in de kefirkorrels zetten vervolgens een deel van de geproduceerde alcohol weer om in azijnzuur, wat bijdraagt aan de complexe smaak van kefir.
Het fermentatieproces duurt meestal zo'n 48 uur. Kan ook langer of korter, maar dan zijn de verhoudingen aangepast wat wel vergelijkbare resultaten geeft.

Fermentatie kombucha

Bij kombucha wordt een vergelijkbaar proces gevolgd, maar met enkele verschillen.
De gisten in de scoby beginnen de toegevoegde suiker af te breken en produceren alcohol en koolzuur.
Tegelijkertijd zetten de bacteriën een deel van de alcohol om in azijnzuur en gluconzuur, wat de zure smaak van kombucha veroorzaakt.

Het fermentatieproces van kombucha duurt altijd langer dan dat van kefir, vaak tussen de 7 en 14 dagen. Bij jun (broertje van kombucha) is dat korter, tot 7 dagen.
De duur van de fermentatie, temperatuur en de gebruikte ingrediënten en verhoudingen, kunnen de smaak en het alcoholgehalte van de uiteindelijke drank aanzienlijk beïnvloeden.

Het is belangrijk op te merken dat het fermentatieproces dynamisch is en wordt beïnvloed door verschillende factoren zoals temperatuur, tijd, suikergehalte en de specifieke stammen van bacteriën en gisten (kan verschillen van cultuur tot cultuur) die worden gebruikt.
Dit betekent dat het alcoholgehalte in zelfgemaakte kefir en kombucha kan variëren, afhankelijk van hoe het fermentatieproces wordt uitgevoerd.

Alcoholgehalte in kefir en kombucha

Een van de meest gestelde vragen over kefir (zowel melkkefir als waterkefir) en kombucha is of ze alcohol bevatten en zo ja, hoeveel.
Het antwoord is dat beide dranken doorgaans een laag alcoholgehalte hebben, maar de exacte hoeveelheid kan variëren.

Commerciële gebruiksklare producten

In commerciële producten wordt het alcoholgehalte meestal strikt gecontroleerd om onder een bepaald niveau te blijven, vaak rond de 0,5% alcohol per volume of lager.
Dit is vergelijkbaar met het alcoholgehalte in niet-alcoholische bieren.

Zelgemaakte kefir en kombucha

Bij zelfgemaakte kefir en kombucha kan het alcoholgehalte echter hoger zijn, afhankelijk van de al eerder genoemde factoren zoals fermentatietijd, -temperatuur en gebruikte verhoudingen van ingrediënten. De gehanteerde gebruiksaanwijzing, waar die ook vandaan komt heeft dus veel invloed.

Langer fermenteren kan bijvoorbeeld leiden tot een hoger alcoholgehalte, omdat de gisten meer tijd hebben om suikers om te zetten in alcohol. Ook de hoeveelheid toegevoegde suiker speelt een rol; meer suiker kan resulteren in meer alcohol.
Hogere temperatuur heeft een vergelijkbaar effect. Zomer of winter geeft dus al verschil, tenzij je de verschillen opvangt door langer of korter te fermenteren of dat je met aangepaste verhoudingen werkt.

Wat de wetenschap zegt

Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat het alcoholgehalte in melkkefir en waterkefir doorgaans tussen de 0,2% en 2% ABV ligt, terwijl kombucha een alcoholgehalte kan hebben van 0,5% tot zelfs wel 3%.

Hoewel deze niveaus relatief laag zijn en vergelijkbaar met die in sommige fruitsappen of rijpe bananen, is het belangrijk voor consumenten om zich bewust te zijn van de aanwezigheid van alcohol, vooral voor mensen die gevoelig zijn voor alcohol of die om religieuze of medische redenen alcohol vermijden.

Voor degenen die zich zorgen maken over het alcoholgehalte in hun gefermenteerde dranken, zijn er manieren om het alcoholgehalte te controleren en te beheersen. Dit omvat het verkorten van de fermentatietijd, het fermenteren bij lagere temperaturen of het pasteuriseren van de drank na fermentatie om de gisten te doden en verdere alcoholproductie te voorkomen.
Met dat laaste vervalt natuurlijk wel het probiotische voordeel van de betreffende drank.

Verschil tussen kefir en kombucha

Hoewel kefir en kombucha beide gefermenteerde dranken zijn met vergelijkbare gezondheidsvoordelen, zijn er enkele belangrijke verschillen tussen de twee.
Het eerste en meest opvallende verschil ligt in de ingrediënten. Melkkefir (meer gebruikt dan waterkefir) wordt traditioneel gemaakt van melk, of van een suikeroplossing met vruchten (waterkefir).
Kombucha wordt daarentegen gemaakt van thee, meestal zwarte of groene thee, gezoet met suiker. Jun doet dat met groene thee en rauwe honing en heeft grofweg dezelfde eigenschappen als kombucha.

Verschil door fermentatieproces

Het fermentatieproces verschilt ook tussen de twee dranken. Melkkefir fermenteert doorgaans sneller, meestal binnen 24 en soms tot 48 uur, terwijl kombucha een langere fermentatietijd nodig heeft, vaak tussen de 7 en 14 dagen.
Dit verschil in fermentatietijd heeft invloed op de smaak en het alcoholgehalte van de dranken.

Melkefir heeft een romige, lichtzure smaak, waterkefir een licht zoet/zure sprankelijke smaak. Terwijl kombucha een meer uitgesproken zure en vaak licht bruisende smaak heeft.

Een ander belangrijk verschil is het type en de variëteit aan micro-organismen die in de fermentatie betrokken zijn.
Vooral melkkefir bevat een breed scala aan bacteriën en gisten, meestal meer dan in kombucha. Waterkefir is vergelijkbaar met kombucha op dit punt. Dit maakt vooral melkkefir een zeer rijke bron van probiotica.

Voedingswaarde

Kombucha bevat ook probiotische bacteriën en gisten, maar in een ander evenwicht, wat resulteert in een andere microbiële samenstelling en gezondheidsvoordelen.

Ten slotte is er een verschil in de voedingswaarde van de twee dranken. Melkkefir is een goede bron van eiwitten, calcium en vitamines zoals B12 en D.
Kombucha daarentegen bevat minder eiwitten en mineralen, maar is weer rijk aan antioxidanten en organische zuren die gunstig kunnen zijn voor de gezondheid.

Beide dranken zijn echter caloriearm en kunnen een gezonde aanvulling zijn op een gebalanceerd dieet.

Gezondheidsvoordelen van kefir en kombucha

Zowel kefir als kombucha worden geprezen om hun talrijke gezondheidsvoordelen, grotendeels te danken aan hun hoge gehalte aan probiotica. Probiotica zijn levende micro-organismen die, wanneer ze in voldoende hoeveelheden worden geconsumeerd, gunstige effecten hebben op de gezondheid. Ze helpen bij het behouden van een gezonde darmflora, wat essentieel is voor een goede spijsvertering en een sterk immuunsysteem. Lees hier meer over probiotica.

Kefir

Kefir is bijzonder rijk aan probiotica en bevat een grotere variëteit aan bacteriën en gisten dan de meeste andere gefermenteerde voedingsmiddelen.

Regelmatige consumptie van kefir is in verband gebracht met verbeterde spijsvertering, verminderde symptomen van lactose-intolerantie en een betere opname van voedingsstoffen.
Bovendien heeft kefir ontstekingsremmende eigenschappen en kan het helpen bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel, wat gunstig is voor mensen met diabetes.

Kombucha

Kombucha biedt ook aanzienlijke gezondheidsvoordelen dankzij de probiotica en antioxidanten die het bevat.
De organische zuren in kombucha, zoals azijnzuur en gluconzuur, hebben antimicrobiële eigenschappen die helpen bij het bestrijden van schadelijke bacteriën.

Bovendien kunnen de antioxidanten in kombucha helpen bij het neutraliseren van vrije radicalen, waardoor het risico op chronische ziekten zoals hartziekten en kanker wordt verminderd.
Sommige studies suggereren ook dat kombucha kan bijdragen aan een betere levergezondheid en ondersteuning van het immuunsysteem.

Wees wijs met probiotica

Hoewel de gezondheidsvoordelen van kefir en kombucha indrukwekkend zijn, is het belangrijk om deze dranken met mate te consumeren.
Overmatige consumptie kan leiden tot spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel en gasvorming.

Bovendien kunnen mensen met een verzwakt immuunsysteem of bepaalde gezondheidsaandoeningen het beste hun arts raadplegen voordat ze deze gefermenteerde dranken aan hun dieet toevoegen.

Hoe alcohol in je drank te meten

Als je zelf kefir of kombucha maakt, vraag je je misschien af hoe je het alcoholgehalte in je dranken kunt meten. Gelukkig zijn er verschillende methoden beschikbaar om het alcoholgehalte thuis te schatten, hoewel ze variëren in nauwkeurigheid en gebruiksgemak.

Hydrometer beperkt betrouwbaar

Een van de meest eenvoudige methoden is het gebruik van een hydrometer, een instrument dat de dichtheid van een vloeistof meet. Door de dichtheid van je drank vóór en na fermentatie te meten, kun je een schatting maken van het alcoholgehalte.
Het verschil in dichtheid geeft aan hoeveel suiker is omgezet in alcohol. Hoewel deze methode een redelijke schatting kan geven, is het belangrijk om te weten dat andere factoren, zoals de aanwezigheid van zuren en koolzuur (zijn altijd aanwezig bij zowel kefir als kombucha), de meting kunnen beïnvloeden.

Soms wordt het gebruik van een refractometer als meetinstrument genoemd, maar die is behoorlijk onbetrouwbaar. Deze meet vooral het suikergehalte door de brekingsindex van een vloeistof te meten. Maar de aanwezigheid van suiker, eiwitten en/of enzymen vertroebelen de uitkomst.

Alcometer betrouwbaar maar duur en complex

Voor een meer nauwkeurige meting kun je een alcometer gebruiken, een speciaal instrument ontworpen om het alcoholgehalte in dranken te meten.
Alcometers zijn een stuk duurder en ook complexer in gebruik, maar ze bieden een hogere mate van nauwkeurigheid. Dit kan vooral nuttig zijn voor mensen die regelmatig zelf gefermenteerde dranken maken en een nauwkeurige controle over het alcoholgehalte willen behouden.

Testkits

Naast deze methoden zijn er ook commerciële testkits beschikbaar die speciaal zijn ontworpen om het alcoholgehalte in zelfgemaakte dranken te meten. Deze kits bevatten meestal reagentia die een chemische reactie aangaan met alcohol, waardoor een kleurverandering optreedt die kan worden vergeleken met een kleurenkaart om het alcoholgehalte te bepalen. Net als met de scheikundeles vroeger met lakmoespapier.

Zijn er risico's verbonden aan alcohol in kefir en kombucha?

Hoewel het alcoholgehalte in kefir en kombucha meestal laag is, zijn er enkele potentiële risico's verbonden aan het consumeren van deze dranken, vooral voor bepaalde bevolkingsgroepen.

Een van de meest voor de hand liggende zorgen is voor mensen die om medische, religieuze of persoonlijke redenen alcohol moeten vermijden. Zelfs kleine hoeveelheden alcohol kunnen voor deze mensen problematisch zijn, dus is het belangrijk om zich bewust te zijn van het potentiële alcoholgehalte in gefermenteerde dranken.

Daarnaast kunnen zwangere vrouwen en kinderen gevoeliger zijn voor de effecten van alcohol.
Hoewel de hoeveelheden alcohol in kefir en kombucha doorgaans laag zijn, is het raadzaam voor deze groepen om voorzichtig te zijn met de consumptie van deze dranken.

Een ander potentieel risico is de variatie in het alcoholgehalte bij zelfgemaakte kefir en kombucha.
Zoals eerder vermeld, kan het alcoholgehalte variëren afhankelijk van fermentatietijd, temperatuur en suikergehalte.

Dit betekent dat het moeilijk kan zijn om precies te weten hoeveel alcohol je consumeert. Voor mensen die gevoelig zijn voor alcohol of die hun inname moeten beperken, kan dit een reden tot zorg zijn.

Daarnaast kunnen sommige mensen bijwerkingen ervaren van de probiotica in kefir en kombucha, vooral als ze niet gewend zijn aan het consumeren van gefermenteerde dranken.
Bijwerkingen kunnen onder meer een opgeblazen gevoel, gasvorming en maagklachten zijn.
Hoewel deze symptomen meestal mild en tijdelijk zijn, is het belangrijk om je lichaam de tijd te geven om aan de nieuwe bacteriën en gisten te wennen.

Langzaam aan opbouwen en vinger aan de pols is dus het advies.

Alcoholvrije alternatieven voor kefir en kombucha

Voor diegenen die de gezondheidsvoordelen van kefir en kombucha willen ervaren zonder zich zorgen te maken over alcohol, zijn er verschillende alcoholvrije alternatieven beschikbaar.

Een van de eenvoudigste manieren om dit te bereiken is door te kiezen voor commerciële producten die speciaal zijn geformuleerd om een zeer laag of nul alcoholgehalte te hebben. Veel fabrikanten van kefir en kombucha hebben strikte controles om ervoor te zorgen dat hun producten voldoen aan wettelijke normen voor alcoholgehalte.

Een andere optie is om zelfgemaakte kefir of kombucha zo te bereiden dat het alcoholgehalte minimaal blijft.
Dit kan worden bereikt door:

• De fermentatietijd te verkorten

• De drank op lagere temperaturen te fermenteren

• Door minder suiker toe te voegen

Het pasteuriseren van de drank na fermentatie kan ook helpen om verdere alcoholproductie te voorkomen, hoewel dit natuurlijk wel de probiotische voordelen teniet doet.

Voor degenen die helemaal geen risico willen nemen, zijn er andere probiotische dranken en voedingsmiddelen die geen alcohol bevatten. Waterkefir, bijvoorbeeld, wordt gemaakt van water en suiker in plaats van melk, en kan een goede optie zijn voor mensen die zuivel willen vermijden. Waterkefir kan ook worden gefermenteerd met minder suiker en meer vruchten ter compensatie, waardoor de alcoholontwikkeling ook geremd wordt. Maar dan ook niet te veel vruchten gebruiken.

Andere alcoholvrije probiotische opties zijn onder meer gefermenteerde groenten zoals zuurkool en kimchi, evenals gefermenteerde sojaproducten zoals miso en tempeh.

Deze voedingsmiddelen bieden vergelijkbare probiotische voordelen en kunnen gemakkelijk in een breed scala aan maaltijden en snacks worden geïntegreerd.

Veelgestelde vragen over alcohol in gefermenteerde dranken

1. Bevat commerciële kefir en kombucha alcohol?

Ja, commerciële kefir en kombucha bevatten doorgaans een zeer kleine hoeveelheid alcohol, meestal minder dan 0,5% ABV, wat vergelijkbaar is met niet-alcoholische bieren. Sommige van deze producten voldoen aan de wet als alcoholvrij, ondanks dat er wel sporen van alcohol aanwezig zijn. Maar wel zeer, zeer weinig.

Fabrikanten houden zich aan strikte richtlijnen om ervoor te zorgen dat hun producten onder de wettelijke limieten blijven voor alcoholgehalte.

2. Hoe kan ik het alcoholgehalte in mijn zelfgemaakte kefir of kombucha verlagen?

Je kunt het alcoholgehalte verlagen door de fermentatietijd te verkorten, de drank op lagere temperaturen te fermenteren of minder suiker toe te voegen.

3. Is het veilig voor kinderen en zwangere vrouwen om kefir en kombucha te drinken?

Hoewel de alcoholgehaltes in kefir en kombucha doorgaans laag zijn, is het raadzaam voor kinderen en zwangere vrouwen om voorzichtig te zijn met de consumptie van deze dranken.

Het is altijd een goed idee om een arts te raadplegen voordat je deze dranken introduceert in het dieet van kinderen of zwangere vrouwen.

4. Kan ik allergisch zijn voor kefir of kombucha?

Ja, sommige mensen kunnen allergisch zijn voor de ingrediënten in kefir of kombucha, zoals melk in het geval van melkkefir, of specifieke stammen van bacteriën en gisten.

Als je allergische reacties ervaart, is het belangrijk om te stoppen met het consumeren van de drank en een arts te raadplegen.

5. Wat is het verschil tussen waterkefir en melkkefir?

Waterkefir wordt gemaakt van water en suiker, terwijl melk-kefir wordt gemaakt van melk. Waterkefir heeft meestal een lager alcoholgehalte en is een goede optie voor mensen die zuivel willen vermijden. Beide dranken bieden probiotische voordelen, maar hun smaken en voedingsprofielen verschillen.

Conclusie: wat betekent dit voor jouw consumptie?

Kefir en kombucha zijn heerlijke en gezonde dranken die tal van voordelen bieden dankzij hun probiotische eigenschappen. Hoewel ze een kleine hoeveelheid alcohol bevatten, is dit meestal laag genoeg om veilig te zijn voor de meeste mensen.

Het is echter belangrijk om bewust te zijn van het potentiële alcoholgehalte, vooral voor mensen die om medische, religieuze of persoonlijke redenen alcohol moeten vermijden.

Door het fermentatieproces te begrijpen en te 'tunen', kunnen consumenten genieten van de gezondheidsvoordelen van kefir en kombucha zonder zich zorgen te maken over overmatig alcoholgebruik.

Voor degenen die absoluut geen alcohol willen consumeren, zijn er voldoende alcoholvrije alternatieven beschikbaar die vergelijkbare gezondheidsvoordelen bieden.

Zoals met alle voedingsmiddelen en dranken, is het belangrijk om kefir en kombucha met mate te consumeren en te luisteren naar je lichaam. Als je nieuw bent met deze dranken, begin dan met kleine hoeveelheden en verhoog geleidelijk de inname om je lichaam de tijd te geven zich aan te passen.
En zoals altijd, raadpleeg een arts als je specifieke gezondheidsproblemen of zorgen hebt.

Met deze kennis ben je nu beter uitgerust om weloverwogen keuzes te maken m.b.t. de consumptie van melkkefir, waterkefir en kombucha.

Geniet van deze heerlijke dranken en de vele voordelen die ze bieden, en weet dat je met de juiste informatie een gezonde en verantwoorde keuze maakt.
 

Auteur: Michel Kemperman

Mutatiedatum: 04-11-2025