Wat is een Refractometer?

Een refractometer is een eenvoudig meetinstrument om het suikergehalte te bepalen van willekeurig welke drank. Dat wordt uitgedrukt in een schaal die 'Brix' heet en loopt van 0 tot 32 graden. Graden is de eenheid die voor Brix gehanteerd wordt, maar op zijn Jip en Jannekes betekent het dat als een suikermeting van waterkefir bv. 4 graden Brix aangeeft, je er vanuit mag gaan dat er 4% in volume/gewicht aan pure suiker in zit. 1 Liter bevat dan dus ongeveer 40 gram suiker.

Wat is het nut van een refractometer?

Gefermenteerde dranken zijn gezond, punt! Maar... hoe gezond, hangt ook af of en in welke mater er restsuikers in de drank NA de fermentatie achterblijven. Vooral van belang bij de fermentatie van:

• Waterkefir (ook de tweede fermentatie)
• Kombucha
• jun drank (gebruikt honing)
• Iedere drank waarbij bij aanvang van de fermentatie behoorlijk wat suiker aanwezig is, zoals vruchtensap.

Het is dus vooral van belang wat aan het eind van de fermentatie nog aan suikers / koolhydraten achterblijft. Die wil je zo min mogelijk binnen krijgen, want doorsnee genomen krijgt iedereen standaard al teveel binnen. Je kunt het aan het toeval overlaten, maar het is bekend dat er heel wat 'ongelukkige' gebruiksaanwijzingen in omloop zijn voor de fermentatie van bv. waterkefir. Als de fermentatie start met te veel suiker, zal het eindproduct nog steeds teveel suiker bevatten. Maar met een beetje pech ook ongewenst veel alcohol (meer dan 0,5%).

Dat moet je niet willen. Dus: Meten = weten. En daar komt de refractometer in beeld. Na refractie van willekeurig welke drank, weet u hoeveel suiker er (nog) in zit.

Met een refractometer meet je restsuikers gehalte NA fermentatie

Door het eindresultaat te meten kan je nauwkeuriger sturen op de hoeveelheid restsuikers, NA fermentatie. Vooral van belang voor degenen die zo 'suikerloos' mogelijk willen werken, doch zonder de kefircultuur daarbij tekort te doen. Deze heeft altijd een minimale hoeveelheid suiker nodig om goed en actief te kunnen overleven.

Hetzelfde geldt natuurlijk voor het doormeten van kombucha- of jundrank. Maar ook bier, wijn, groente- en fruitsappen kunnen er mee gemeten worden.

Hoe werkt een refractometer?

1. Het werkingsprincipe

Ik zal niet teveel technisch in detail gaan, ook omdat het weinig toevoegt en dan ook nodeloos ingewikkelder lijkt dan het feitelijk is.
Het principe hoe het werkt is simpel: Het meetinstrument werkt zonder stroom en je kijkt door een kijker tegen het licht in en ziet vervolgens in het display de hoeveelheid in 'brix' graden die een te meten vloeistof heeft.

2. Het meten van suikergehalte vloeistof

Van de te meten vloeistof doe je enkele druppels op het meetglas, wat vervolgens afgedekt wordt met een kunststof klepje. Daardoor vormt zich een miniscuul dun filmlaagje waar je doorheen kijkt en de lichtbrekingsindex wordt beïnvloed door het suikergehalte.

De schaalverdeling zie je op de eerste foto en gaat van 0 tot 32 graden brix. Voor fermentatiedoeleinden is die schaal zeer ruim bruikbaar, omdat het eindresultaat altijd minder dan 32 graden brix zal meten.

3. Kalibreren refractometer

De refractometer zal voor het eerste gebruik eenmalig gekalibreerd moeten worden. Dat kan eenvoudig zelf gedaan worden d.m.v. een meegeleverd minischroevendraaiertje het kalibratieschroefje wat vaster of juist losser te draaien.

Ook zal de lens ingesteld moeten worden op jouw ogen, dat gaat hetzelfde als met een verrekijker. Dus door de lens links- of rechtsom te draaien tot het beeld scherp is.

Deze refractometer is uitgerust met zogenaamde 'ATC' (Automatische Temperatuur Compensatie). D.w.z. dat ongeacht temperatuursverschillen er niet opnieuw gekalibreerd hoeft te worden.

Kalibratie is dus eenmalig!

De kalibratie zelf:

• Gebruik daarvoor schoon kraanwater, druppel een paar druppels op het meetglas.
• Sluit het kunststof klepje.
• Kijk tegen het licht in.
• Draai de stelschroef links- of rechtsom om de blauwe balk onderin op '0' % brix te krijgen.

4. Gebruiksaanwijzing

De kalibratie wordt hiervoor al uitgelegd, maar deze wordt tesamen met het dagelijkse gebruik uitgelegd in de papieren gebruikshandleiding die we ook met het apparaat zelf meesturen (er is ook in het doosje een Engelstalige handleiding met hele kleine lettertjes aanwezig).

► Of download de gebruiksaanwijzing van de refractometer hier

Eigenschappen van deze ATC refractometer

• Temperatuurcompensatie: Ja (ongeacht temperatuur dezelfde meetresultaten)
• Bereik: 0 - 32 graden brix
• Stroom?: Nee, werkt zonder batterijen. Voor de meting kijk je door de lens richting een wat sterkere lichtbron.
• Meegeleverd:
  • Doekje om het meetglas en kunststof klepje schoon te maken
  • Kalibratie schroevendraaier
  • Pipet voor het druppelen van de te meten vloeistof
  • Handleiding in het Engels (van de producent)
  • Nederlandstalige handleiding van Kefirshop
  • Doosje waar alles in zit

Mutatiedatum: 18-09-2023